Zonnepanelen installeren op een camper

Zonnepanelen zijn niet alleen populair onder huizenbezitters, maar ook onder campereigenaren. En dat is niet voor niks. Met zonnepanelen wek je je eigen energie op, waardoor je niet meer afhankelijk bent van de stroomvoorziening van een camping of camperplaats. Daarnaast is het ook een duurzame vorm van energie en zijn ze relatief eenvoudig te installeren. In deze blog vertellen we je alles over verschillende soorten en maten, laten we je zien hoe je jouw stroomverbruik (en dus de capaciteit voor je zonnepanelen) berekent en vertellen we meer over de verschillende soorten huishoudaccu’s voor campers. Vamos!

Zo werkt een zonnepaneel

Een zonnepaneel wekt elektriciteit op zodra er zonlicht op het paneel valt. Hiervoor hoeft niet altijd de zon te schijnen, want ook als het bewolkt is, zal jouw paneel elektriciteit opwekken. Natuurlijk is de opbrengst dan wel wat lager. De zonnecellen in een zonnepaneel hebben een negatieve en positieve elektrische laag die elektriciteit geleiden zodra er zonlicht op het paneel valt. Het licht dat op jouw paneel komt wordt opgevangen en omgezet in elektriciteit. De elektriciteit wordt vervolgens opgeslagen in de huishoudaccu(‘s) van je camper totdat deze helemaal opgeladen is.

Voordelen van zonnepanelen op een camperbus

Ik noemde hierboven al even kort de voordelen van zonnepanelen op een camper, maar hieronder vertel ik je iets uitgebreider wat de voordelen van zonnepanelen voor jou kunnen zijn:

1. Je wekt je eigen energie op, meer vrijheid

De eerste en wat ons betreft het grootste voordeel van zonnepanelen op een camper is het feit dat je hierdoor niet afhankelijk bent van campings en camperplekken wat energie betreft. Hierdoor kun je je vrijer van A naar B bewegen met je camper en kun je ook midden in de natuur overnachten (natuurlijk alleen op plekken waar dit is toegestaan ).

2. Eenmalige investering, daarna minder overnachtingskosten

Naast de brandstofkosten zijn ook overnachtingsplekken een grote kostenpost wanneer je op reis bent. Zeker wanneer je voor een langere periode onderweg bent. Natuurlijk moet je een eenmalige investering doen om zelf je stroom op te kunnen wekken, maar op de lange termijn kunnen zonnepanelen je heel veel overnachtingskosten besparen.

3. Zonne-energie is duurzame energie

De keuze voor zonnepanelen is niet alleen financieel interessant. Je maakt hiermee ook nog eens een verantwoorde keuze voor het milieu. En eerlijk is eerlijk: dat voelt ook wel lekker hoor! Dus kom maar op met de zon (zonsymbooltje)

4. Makkelijk te installeren en te onderhouden

Tot slot zijn zonnepanelen gemakkelijk te installeren en te onderhouden. Je zit misschien niet altijd op een flinke regenbui te wachten, maar deze helpt je wel met het verwijderen van stof en zand op je panelen. En ook de installatie van zonnepanelen is vrij eenvoudig. Ben je zelf nou niet zo handig? Besteed dit dan uit om gevaarlijke situaties te voorkomen. Je wilt niet dat je zonnepaneel van je dak af vliegt op de snelweg.

Heb ik zonnepanelen op mijn camper nodig?

Sta je op een camping of camperplek met elektriciteit? Dan sluit je je camper aan op de zogeheten walstroom en hoef je je geen zorgen te maken over voldoende stroom voor je verbruikers. Wanneer je niet in de gelegenheid bent om aan de walstroom te staan dan is het belangrijk om via andere stroombronnen voldoende energie op te wekken, bijvoorbeeld door zonnepanelen. Bij het maken van je elektriciteitsplan is het dus goed om na te gaan of je enkel op campings of camperplaatsen met stroomvoorziening staat of dat je ook op plekken wilt overnachten zónder stroomvoorziening. Is dat laatste het geval? Dan is het zeker de moeite waard om zonnepanelen te overwegen.

Kosten zonnepanelen op een camper

De kosten van zonnepanelen op je camper wordt bepaald door diverse factoren. Denk bijvoorbeeld aan het type zonnepaneel (opvouwbaar, semi-flexibel of vast). Is een zonnepaneel opgebouwd uit monokristallijne of polykristallijne zonnecellen? Wat is de capaciteit van een zonnepaneel en voor welk merk kies je? Dit zijn slechts een aantal zaken die mede de prijs bepalen van een zonnepaneel.

Er zijn al zonnepanelen verkrijgbaar onder de honderd euro, maar er zijn ook panelen op de markt die een paar honderd euro per stuk kosten. Kijk dus vooral goed naar wat je wensen zijn en laat je desnoods adviseren in een kampeerwinkel over welke panelen voor jou interessant zijn.

Stroomopbrengst van een zonnepaneel op een camper

Hoeveel stroom een zonnepaneel opwekt hangt enerzijds af van het vermogen van je paneel en anderzijds van het aantal zonuren op een dag. Ga je in de winter genieten van de scandinavische landschappen dan zullen je zonnepanelen minder energie opwekken dan wanneer je overwintert in het zonnige zuiden van Europa. Om de stroomopbrengst van je zonnepanelen te kunnen bereken is het dus belangrijk om rekening te houden met een realistisch aantal zonuren tijdens je vakantie/ reis. In Nederland is de Gemiddelde Dagelijkse Opbrengst (GDO) zonlicht tussen Maart en Oktober gemiddeld 4 uur. In de volgende alinea zullen we met dit getal verder gaan rekenen om een zo realistisch mogelijke berekening te kunnen maken.

Het vermogen van je zonnepanelen bepalen

Hoeveel zonnepanelen je nodig hebt hangt van een aantal zaken af. Allereerst moet je weten wat je dagelijkse stroomverbruik is in je camper. Welke apparaten gebruik je en hoeveel stroom verbruiken deze? Kortom, hoeveel stroom heb je op een dag nodig om alles te kunnen doen wat je wilt. Om deze berekening zo kloppend mogelijk te maken check je het stroomverbruik van je apparaten (in Watt) en dit getal vermenigvuldig je met het aantal uur dat je dit apparaat per dag verbruikt (bijvoorbeeld x4 uur of x0,5 uur). Zo weet je wat je stroomverbruik in Watt per uur is. Vervolgens dien je je stroomverbruik in Watt per uur om te rekenen naar Ampère per uur. Dit doe je door je stroomverbruik in Watt per uur door 12 te delen (omdat je elektriciteitssysteem in de camper op 12 Volt werkt).

Een rekenvoorbeeld van ons stroomverbruik vind je hieronder:

Let op: in deze tabel is geen rekening gehouden met een omvormer. Laad je je telefoon en laptop op via de omvormer? Dan moet je rekening houden met een energieverlies van 15%.

Nadat je je dagelijkse stroomverbruik hebt berekend kun je de capaciteit van je zonnepanelen berekenen aan de hand van de volgende formule:

Capaciteit zonnepanelen (in watt) = dagelijks verbruik (watt) / aantal zonne-uren*

In ons geval ziet de som er dan als volgt uit:
1333,25 Wh / 4 uur = 333,31 Watt

Om bovenstaande apparaten te kunnen gebruiken hebben we afgerond 334 Watt aan zonnepanelen nodig op ons dak ervan uitgaande dat de zon gemiddeld 4 uur schijnt op een dag. Wij hebben ervoor gekozen om drie zonnepanelen van 155 Watt op ons dak te leggen. In totaal hebben we hiermee een vermogen van 465 Watt aan zonnepanelen. Zo hoeven we ook op een dag met meer bewolking ons geen zorgen te maken over ons verbruik.

* Wij zijn in onze berekening uitgegaan van de Gemiddelde Dagelijkse Opbrengst zonlicht in Nederland (GDO). Tussen Maart en Oktober is dit 4 uur.

Verschillende soorten zonnepanelen

Nu je hebt besloten om zonnepanelen op je camper te willen komt misschien wel de moeilijkste stap: welk paneel kies je? Er zijn vandaag de dag zóveel verschillende soorten zonnepanelen. Zo zijn er zonnepanelen die je vast op het dak van je camper monteert, maar er zijn ook opvouwbare zonnepanelen die je elke keer op een andere plek kunt neerzetten. We hebben de verschillende soorten even voor je op een rij gezet:

1. Opvouwbare zonnepanelen

Opvouwbare zonnepanelen zijn ideaal wanneer je niet voldoende ruimte hebt op je dak en toch gebruik wilt maken van zonne-energie. Opvouwbare zonnepanelen zijn er in verschillende soorten en maten. Het voordeel van opvouwbare panelen is dat je ze op elke gewenste plek kunt neerzetten, waardoor je jouw camper in de schaduw kunt parkeren en toch optimaal rendement kunt behalen met een zonnepaneel in de zon.

Check bij de aanschaf van een opvouwbaar zonnepaneel altijd wel welke aansluiting het paneel heeft. Sommige panelen beschikken over een MC4 aansluiting, andere panelen hebben weer een USB output of zijn zelfs voorzien van een laadregelaar.

Voordelen: Altijd een optimaal rendement, omdat je het paneel kunt verplaatsen.
Nadelen: Vergt meer tijd om hem op te ruimen en te installeren

2. (Semi) flexibele zonnepanelen

Dan hebben we ook nog flexibele zonnepanelen en semi flexibele zonnepanelen. Flexibele zonnepanelen zijn volledig buigbaar en oprolbaar. Deze zonnepanelen bestaan uit amorfe zonnecellen, waardoor het paneel oprolbaar is maar helaas wel een lager rendement behaald dan een glas paneel of een semi-flexibel paneel. Afhankelijk van het gebruikte materiaal ligt het rendement van een volledig flexibel paneel tussen de 7 – 13 procent. Kies je voor een flexibel zonnepaneel dan heb je een groot oppervlak aan zonnepanelen nodig om voldoende energie op te wekken voor jouw dagelijkse energieverbruik.

Bij Semi-flexibele zonnepanelen zijn de goede eigenschappen van flexibele zonnepanelen en glaspanelen samengevoegd. Deze panelen zijn maximaal tot 25% buigzaam en ruim acht keer lichter dan traditionele glaspanelen. Een ander voordeel van semi-flexibele panelen is het feit dat deze panelen beloopbaar zijn, door dat in semi-flexibele zonnepanelen kristallijn silicium zonnecellen worden gebruikt.

In principe levert een semi-flexibel zonnepaneel hetzelfde rendement op als een glaspaneel, maar doordat een semi-flexibel zonnepaneel minder goed de warmte kwijt kan daalt het rendement van dit type zonnepaneel naar 13 – 15 procent. Ook de aansluiting van de kabels is vaak fragiel, waardoor dit type paneel kwetsbaarder is tijdens een stevige storm.

Voordelen: Lichtgewicht en ze zijn beloopbaar
Nadelen: lager rendement en fragiel als het gaat om de aansluiting van de kabels

3. Vaste zonnepanelen

Vaste zonnepanelen, ook wel glaspanelen genoemd, zijn het meest populair onder campereigenaren. Vaste zonnepanelen leveren het hoogste rendement, zijn sterk en kunnen eenvoudig op je dak worden geïnstalleerd.

Voordelen: liggen vast op je dak, weinig omkijken naar en hoog rendement
Nadelen: zwaarder en hebben veel plek nodig op je dak

Welk soort zonnepaneel kies je?

Wij hebben gekozen om voor vaste glaspanelen te gaan. Deze panelen hebben het beste rendement en wij hadden voldoende ruimte op ons dak. Heb je nu een camper met hefdek? Dan kan een (semi) flexibel paneel interessant zijn in verband met het gewicht op je dak. Houd dan wel goed het rendement van een zonnepaneel in de gaten.

Type zonnecellen

Let bij de aanschaf van jouw zonnepanelen op het soort zonnecellen waar een zonnepaneel uit bestaat: monokristallijne of polykristallijne zonnecellen. Kies wanneer je budget het toelaat voor een zonnepaneel van Monokristallijne zonnecellen. Deze scoort eigenlijk op alle vlakken beter dan een zonnepaneel met polykristallijne zonnecellen. Het verschil tussen deze twee soorten zonnecellen vind je in onderstaande tabel.

Laadregelaar

Om de energie van een zonnepaneel op te slaan in een huishoudaccu heb je een laadregelaar nodig. Deze regelaar zet de energie die je zonnepaneel opwekt in de juiste vorm door naar je accu. Er zijn twee soorten laadregelaars: een PWM-regelaar en een MPPT-regelaar.

Een PWM-laadregelaar

De eerste en goedkoopste oplossing is de Puls Width Modulation regelaar. Deze regelaar brengt de spanning (oftewel Voltage) van het zonnepaneel naar een waarde die dicht bij de spanning van de accu ligt, zodat ze bijna gelijk aan elkaar zijn. Het rendement van deze regelaar is relatief laag, doordat alleen de spanning aan de zonnepaneelkant geregeld wordt en er geen rekening gehouden wordt met het energieverbruik. Als er bijvoorbeeld veel bewolking is en het zonnepaneel minder energie afgeeft dan laadt de accu ook niet goed bij (input = output). Alleen als je voor een klein zonnepaneel (onder de 100 Wp) kiest kan een PWM- regelaar interessant zijn, omdat het spanningverschil tussen de zonnepanelen en de accu relatief laag zijn.

Een MPPT-laadregelaar

Heb je een groot zonnepaneel of zelfs meerdere panelen in serie geschakeld
dan is een MPPT-regelaar de beste optie. MPPT staat voor Maximum Power Point Tracker en deze regelaar regelt de spanning aan de zonnepaneelkant voor een maximaal vermogen en regelt daarnaast ook wisselende spanningsbehoefte aan de accukant. Zo heeft je zonnepaneel meer rendement. Gebruik je veel stroom? Dan vangt de laadregelaar deze extra energiebehoefte op, zodat de laadspanning van de accu niet naar beneden gaat. Dus bij meer vraag, dan levert een MPPT-regelaar ook meer stroom. Zo kan het rendement van een MPPT-laadregelaar wel 30% hoger liggen dan een PWM-laadregelaar.

Conclusie: Kies alleen voor een PWM-laadregelaar wanneer je minder dan 100 W met je zonnepaneel gaat opwekken. Kies je voor 1 of meerdere zonnepanelen met meer dan 100W? Ga dan voor de MPPT-laadregelaar.

In serie schakelen of parallel

Als je meerdere zonnepanelen monteert kun je deze in serie of parallel schakelen. De voor- en nadelen staan uitgewerkt in onderstaande tabel:

Conclusie: Over het algemeen worden zonnepanelen in serie geschakeld, maar heb je nog andere spullen op je dak liggen die schaduw op je zonnepanelen vormen? Dan kun je jouw zonnepanelen beter parallel schakelen.

Welke factoren beïnvloeden het rendement van een zonnepaneel?

Het rendement van je zonnepanelen berekenen is best lastig, omdat verschillende factoren dit kunnen beïnvloeden. Denk aan het vermogen van je paneel en natuurlijk het weer. Ik heb de belangrijkste factoren voor je opgesomd:

Het vermogen van een paneel: een paneel van 150 watt levert uiteraard meer energie dan een paneel van 100 watt.

Het weer: de hoeveelheid zon per dag is van cruciaal belang voor het rendement van je zonnepanelen. Heb je een bewolkte of regenachtige dag? Dan wekken je zonnepanelen weinig energie op.
De jaargetijden: in de zomer zijn de dagen langer, hebben we over het algemeen meer zonuren en staat de zon hoger. Hierdoor leveren zonnepanelen in de zomer meer energie dan in de winter.
De hellingshoek van een zonnepaneel: zonnepanelen werken het meest optimaal wanneer ze richting het zuiden staan en in een hoek van 35 graden zijn gemonteerd. Toch zie je dat de meeste camperaars ervoor kiezen om het paneel plat op het dak te monteren voor de aerodynamica van de camper.

Een accu voor je zonnepanelen

Er zijn drie soorten accu’s die geschikt zijn als huishoudaccu in je camper: gelaccu’s, lithium- en AGM accu’s. Elke soort heeft zijn voor- en nadelen die bepalen welke voor jouw situatie het meest geschikt is.

De gel accu

Waar bij een standaard accu water tussen de accuplaten zit, bestaat een gel accu uit jawel: gel. Het voordeel hiervan is dat je deze niet hoeft bij te vullen en ze weinig onderhoud nodig hebben. Ook is de kans op gasvorming zeer laag, waardoor je een gelaccu eigenlijk op elke plek in je camper kunt plaatsen. Gelaccu’s zijn relatief duur, maar hebben een redelijk lange levensduur.

De lithium accu

De lithium accu wordt in veel verschillende apparaten toegepast, waaronder je telefoon of camera. Deze accu’s zijn relatief licht, hebben een lange levensduur en kunnen erg diep ontladen worden zonder dat ze daar schade van ondervinden. Daarnaast zijn ze relatief licht in gewicht. Ook deze accu’s zijn helaas relatief duur.

De AGM accu

Bij een Absorption Glass Mat accu (ook wel AGM accu genoemd) wordt er een glasvezelmat met accuzuur tussen de accuplaten bevestigd. Hierdoor zit het accuzuur los in de accu, waardoor je deze accu’s altijd rechtop moeten installeren omdat er anders accuzuur uit de accu kan lekken. Een AGM accu kan zeer goed tegen hoge en ook lage temperaturen, waardoor deze accu’s ook in de winter goed presteren.

Wat voor accu’s gebruiken wij en waarom

Wij hebben gekozen voor twee AGM accu’s met in totaal een capaciteit van 200 Ah. Voor ons is dit voldoende, omdat wij ruim 450W zonnepanelen op ons dak hebben die (bij een gemiddeld zonnige dag) voldoende extra energie op wekken. AGM accu’s zijn betaalbaar en kunnen tegen relatief grote temperatuurwisselingen, waardoor ze ook in de winter goed blijven functioneren. Dit vonden wij een belangrijke eis, omdat we de camper ook bij koudere weersomstandigheden willen kunnen gebruiken.

Speelt geld geen rol en gebruik je de camper enkel in het voorjaar en de zomer? Dan is een Lithium accu een goede optie. Deze accu’s zijn lichter in gewicht en kunnen sneller en dieper (tot wel 95%) worden ontladen. Ook voor het type accu geldt: kijk goed naar hoe en waar je jouw camper wilt kunnen gebruiken en beslis op basis daarvan welk type accu het beste bij jouw situatie past.

Ons stappenplan voor het monteren van zonnepanelen :

Stap 1: Maak je dak schoon en behandel eventuele roest met een anti roestmiddel.
Stap 2: Leg je zonnepanelen op het dak om te kijken hoe je de panelen wilt installeren.
Stap 3: Bepaal waar je kabels voor je zonnepanelen door je dak naar binnen wilt laten komen en teken deze plek af. Let op: kijk ook binnen of de positie van de dakdoorvoer goed is.
Stap 4: Teken de plek van de dak doorvoer af.
Stap 5: Boor met een metaalboor een gat in het midden van de zojuist afgetekende vorm.
Stap 6: Zaag met een decoupeerzaag de afgetekende vorm uit je dak.
Stap 7: Vijl de randen van het gat in je dak, zodat de scherpe randen je kabels niet kunnen beschadigen.
Stap 8: Behandel de zaagranden met antiroestmiddel (bijvoorbeeld Hammerite).
Stap 9: Bekijk nu waar je de panelen wilt kitten op je dak. Dit is per zonnepaneel verschillend. Bij sommige panelen kun je alleen de hoekstukken op het dak kitten. Bij onze panelen (van het merk NDS) konden we de panelen over de gehelen breedte kitten.
Stap 10: Leg het zonnepaneel even aan de kant en breng de kit aan op de plek waar je het zonnepaneel wilt hebben liggen. Je kunt de kit ook op het paneel zelf aanbrengen.
Stap 11: Leg het paneel op de juiste plek en druk goed aan, maar laat wel voldoende kit op de plek van bevestiging zitten. Let op: dat je de kabel op de juiste plek hebt, zodat je straks niet nog eventueel onder je zonnepaneel moet zijn.
Stap 12: Haal eventueel overtollige kit weg met een doek en water met een klein beetje afwasmiddel.
Stap 13: Zodra het paneel op z’n plek ligt kun je de dak doorvoer van je kabels op je dak bevestigen.
Stap 14: Zorg dat je kabels strak op je dak liggen (het liefst in een kabelgootje) en haal je kabels nu door je dak doorvoer naar binnen en draai de doorvoer dopjes goed aan.
Stap 15: Breng kit aan op de randen van de dak doorvoer en druk de doorvoer stevig aan op je bus.
Stap 16: Verwijder ook hier weer eventuele overtollige kit met doek.
Stap 17: Zorg dat je accu’s zijn uitgeschakeld (door de kabels van de + en – polen te verwijderen), voordat je met de MPPT en de accu(‘s) aan de slag gaat. Sluit ook de monitor van je zonnepanelen aan op je MPPT regelaar. Zo kun je direct controleren of de zonnepanelen energie opwekken.
Stap 18: Bevestig de kabels vanaf de zonnepanelen aan de MPPT regelaar
Stap 19: Verbind vervolgens de MPPT regelaar met de juiste kabels met de accu(‘s).
Stap 20: Verbind de kabels van de + en – weer met de accu’s en controleer of je zonnepanelen energie opwekken.
Stap 21: Plaats een eventuele monitor op de juiste plek in je camper, zodat je eenvoudig de opbrengst van je zonnepanelen in de gaten kun houden. Sommige merken werken met een app, waardoor deze stap overbodig is.

Ga goed voorbereid van start

IN HET CIAO CAMPERBOUW E-BOOK KOMEN ALLE ONDERDELEN VAN EEN ZELFBOUW CAMPER AAN BOD. HET E-BOOK BEVAT 197 PAGINA’S AAN KENNIS MET HOW-TO’S, TIPS & MEER!